وبلاگ مقالات

درحالی‌که سرانه دریافت یارانه برق در ۹ ماه ابتدایی سال معادل ۵٫۲ میلیون تومان برای هر خانوار بوده، اما کم‌مصرف‌ها تنها ۱۰ درصد این مبلغ را در قالب یارانه انرژی دریافت کرده‌اند.

کشورهای جهان در حوزه اقتصاد انرژی سیاست‌های متفاوتی را دنبال می‌کنند، عده‌ای ترجیح می‌دهند، حامل‌های انرژی را به قیمت تمام‌شده و محاسبه ارزش‌افزوده به‌دست همه مشترکان خود برسانند، بخشی با نظام‌های تعرفه گذاری پلکانی نسبت به قیمت‌گذاری حامل‌ها انرژی اقدام می‌کنند و بخشی اندکی نیز از کشورها نیز با در نظر بخشی از قیمت را از مصرف‌کننده گرفته و بخش دیگری را در قالب یارانه دولتی و از منابع عمومی تأمین می‌کنند.

در همین ارتباط، کشور ما از ابتدای بحث ایجاد زیرساخت‌های انرژی در کشور نظیر برق، گاز و بنزین راه پرداخت یارانه انرژی را برگزید و با در نظر گرفتن بخشی از منابع دولتی مقدمات پرداخت بخشی عمده هزینه حامل‌های انرژی را بر عهده دولت قرارداد.

آیا پرداخت یارانه انرژی به نفع مردم است؟

در نگاه اول احتمالاً این اقدام موردتوجه مردم قرار گیرد، زیرا بار هزینه بخش عمده‌ای از انرژی موردنیاز آن‌ها توسط دولت تأمین شده و آن‌ها از پرداخت قیمت تمام‌شده حامل‌های انرژی معاف می‌شوند، اما توجه دقیق‌تری به نحوه تخصیص منابع حقایق دیگری را مشخص می‌کند.

به همین منظور برای کشف حقایق پشت پردهٔ پرداخت یارانه انرژی بهتر است، نگاهی به شیوه پرداخت یارانه در حوزه یکی از حامل‌های انرژی یعنی برق داشته باشیم.

نظام تعرفه گذاری صنعت برق در ایران به‌صورت پلکانی است. به این صورت که با افزایش مصرف قیمت پرداخت‌شده توسط مشترک اضافه می‌شود، اما قیمت تمام‌شده در بالاترین قیمت پرداختی آخرین پله مصرف همچنان اختلاف معناداری باقیمت تمام‌شده تولید و توزیع برق دارد.

برای فهم این مطلب، فرض کنید شما مشترکی هستید که در هرماه مصرف نجومی ۷۰۰ کیلووات ساعت برق را به ثبت می‌رسانید. بر اساس آخرین تعرفه اعلامی، مصرف ۱۰۰ کیلووات ساعت ابتدایی شما با نرخ ۵۶.۱ تومان، مصرف ۱۰۰ کیلووات ساعت دوم با نرخ ۶۵.۴ تومان، مصرف ۱۰۰ کیلووات ساعت سوم با ترخ ۱۴۰.۲ تومان، مصرف ۱۰۰ کیلووات ساعت چهارم با نرخ ۲۵۲.۲ تومان، مصرف ۱۰۰ کیلوات ساعت پنجم شما با نرخ ۲۸۹.۸ تومان، مصرف ۱۰۰ کیلووات ساعت ششم شما با نرخ ۳۶۴.۵ تومان و مصرف ۱۰۰ کیلووات ساعت آخر شما با نرخ ۴۰۲ تومان هزینه دارد. در نهایت نیز شما مکلف به پرداخت هزینه ۱۵۷ هزار تومانی برای این رقم مصرف خود هستید.

توجه به این نکته ضروری است که بدانیم تولید و توزیع ۷۰۰ کیلووات ساعت برق مصرفی شما بدون محاسبه ارزش‌افزوده، ۴۲۰ هزار تومان هزینه دارد و شما که یک مشترک پرمصرف تلقی می‌شوید، تنها ۱۵۷ هزار تومان از این هزینه را پرداخت کرده و ۲۶۳ هزار تومان این هزینه از محلی منابع عمومی متعلق به همه مردم و توسط دولت در قالب یارانه انرژی پرداخت‌شده است.

ثروتمندان برنده اصلی سیاست پرداخت یارانه انرژی

بر این اساس یکی از نکاتی که در بررسی دقیق نظام تعرفه گذاری کشور هویدا می‌شود، آن است که هرچقدر شما مصرف بیشتری را داشت باشید، طبیعتاً از یارانه حامل‌های انرژی بیشتری بهره می‌برید. در این نظام تعرفه گذاری، سرمایه تأمین یارانه از منابع متعلق به همه مردم اخذشده و بین افرادی که بیشتر مصرف می‌کنند توزیع می‌شود.

به استناد آمار مندرج در آخرین آمارنامه صنعت برق کشور، از ابتدای سال ۹۹ تا پایان دی‌ماه، سال جاری ۱۲۹٫۶ هزار میلیارد تومان یارانه در صنعت برق کشور به مشترکان برق خانگی پرداخت‌شده است.

اگر بخواهیم این مبلغ را در در بین همه خانوارهای کشور به‌عنوان مشترکان برق تقسیم کنیم، به هر خانوار در نه ماه ابتدایی سال ۵٫۲ میلیون تومان می‌رسد. این عدد را به ذهن بسپارید، تا بدانیم کم‌مصرف‌ها چه میزان از این سهم بهره‌مند می‌شوند، مطابق رده‌بندی شرکت توانیر، مشترکی که کمتر از ۱۰۰ کیلووات ساعت برق در ماه مصرف کند جزء رده پرمصرف‌ها تلقی می‌شود، بر این اساس با توجه به‌رایگان شدن برق کم‌مصرف‌ها در قالب طرح برق امید، این افراد در هرماه از یارانه ۶۰ هزار تومانی استفاده می‌کنند که در نه ماه معادل ۵۴۰ هزار تومان می‌شود.

با دانستن رقم یارانه تعلق‌گرفته به کم‌مصرف‌ها در حالی که سرانه یارانه برای هر نفر در ۹ ماه ابتدایی سال معادل ۵٫۲ میلیون تومان بوده است، یارانه تعلق‌گرفته به کم‌مصرف‌ها ۵۴۰ هزار تومان بوده و تقریباً ۹۰ درصد سرانه به آن‌ها تعلق نمی‌گیرد.

تعرفه گذاری حامل‌های انرژی هدایت پول از جیب همه مردم به جیب پرمصرف‌ها است

در همین راستا محمد پور حمید، کارشناس حوزه انرژی با اشاره به اینکه مردم بزرگ‌ترین بازنده شیوه کنونی پرداخت یارانه انرژی هستند، گفت: «هزینه یارانه انرژی متعلق به همه مردم است، اما این پول از جیب عامه مردم به جیب پرمصرف‌ها پرداخت می‌شود.»

این کارشناس انرژی بابیان اینکه ۵۱ درصد از یارانه انرژی سهم سه دهک پردرآمد کشور می‌شود، تأکید کرد: «عمده پرمصرف‌ها طبقه ثروتمند جامعه هستند و ادامه شیوه کنونی پرداخت یارانه انرژی این مبلغ را از همه مردم گرفته و به تحویل ثروتمندان می‌دهیم.»

شاید در ابتدا پرداخت یارانه انرژی به نفع عامه مردم تلقی شود، اما بررسی دقیق نظام تعرفه گذاری حامل‌های انرژی از ناعادلانه بودن توزیع این یارانه خبر می‌دهد، به‌نحوی‌که سرمایه همه مردم تنها برای طبقه پرمصرف عمدتاً ثروتمند هزینه می‌شود.

منبع: فارس