وبلاگ مقالات

تأمین انرژی اولیه در سال آینده از هم‌اکنون نیازمند برنامه‌ریزی با در نظر گرفتن تمام سناریوهای ممکن است تا در سال ۱۴۰۰ در تابستان شاهد قطع آب و قطع برق و در زمستان شاهد قطع گاز و قطع برق نباشیم.

تابستان سال ۹۹ با پیک سایی حدود ۴۰۰۰ مگاواتی، پیک مصرف برق کشور زیر ۵۸ هزار و ۵۰۰ مگاوات نگه‌داشته شد؛ همچنین در تأمین و مصرف آب نیز به برکت پربارش بودن سال آبی ۹۸ - ۹۹، اگرچه ۱۷۰ شهر کشور در تنش آبی به سر می‌بردند، اما به چالشی در تأمین آب برنخوردیم.

در زمستان اما، با رسیدن مصرف گاز بخش خانگی و تجاری به رقم بی‌سابقه ۶۶۰ میلیون مترمکعب در روز، در برخی روزهای زمستان شاهد کاهش گازرسانی به نیروگاه‌ها و ایجاد اختلال در تأمین سوخت در بخش تولید برق حرارتی و به‌تبع آن بروز خاموشی‌های پراکنده در کشور بودیم.  بااین‌حال، بین بروز خاموشی و قطع گاز، قرعه به نام قطع برق افتاد و در تأمین گاز بخش خانگی باوجود رکوردشکنی در مصرف این بخش، شاهد بروز چالش جدی نبودیم.

در مصرف بنزین نیز متوسط مصرف در سال ۹۹ در ۱۱ ماه نخست، به رقم ۷۵ میلیون لیتر در روز رسیده و این میزان مصرف، با ظرفیت ۱۱۰ تا ۱۱۵ میلیون لیتری تولید بنزین در کشور فاصله داشته است.

درمجموع در تأمین انرژی کشور، دو بخش گاز و برق با افزایش ۲۵ درصدی مصرف نسبت به سال ۹۸، در سال ۹۹ دو بخش بحرانی و چالش‌برانگیز بودند که بیشتر این رشد مصرف را در کنار عدم پیاده‌سازی اصول بهینه‌سازی مصرف انرژی در کشور در تمامی ابعاد، می‌توان ناشی از شیوع ویروس کرونا دانست.

حال با این فرض که کرونا در کشور همچنان ادامه دارد و با همین شرایط وارد سال ۱۴۰۰ شده و بخواهیم سال آینده را با شرایطی مشابه سال ۹۹ بگذرانیم، چه وضعیتی در تأمین و مصرف انرژی خواهیم داشت؟

در تأمین آب کشور با توجه به کم‌بارشی سال آبی ۹۹-۰ ۱۴۰در ۵ ماه گذشته از سال آبی و با فرض ادامه همین شرایط، در تابستان سال آینده نیازمند صرفه‌جویی و مدیریت مصرف خواهیم بود تا باوجود بیش از ۱۰۰ شهر دارای تنش آبی در میانه ۱۴۰۰ با مشکل قطعی آب مواجه نشویم.

در تأمین برق، ظرفیت عملی تولید برق در کشور در تابستان ۹۹ به میزان ۵۸ هزار و ۵۰۰ مگاوات بود که باوجود به مدار بهره‌برداری وارد شدن واحدهای جدید حرارتی تا پیک ۱۴۰۰، ظرفیت عملی تولید برق کشور از مرز ۶۲ هزار مگاوات عبور نخواهد کرد. این در حالی است که پیش‌بینی پیک مصرف برق در تابستان ۱۴۰۰ حداقل ۶۶ هزار مگاوات است. یعنی در خوش‌بینانه‌ترین حالت، ۴ هزار مگاوات کمبود در بخش تولید برق خواهیم داشت که در این زمینه وزارت نیرو از هم‌اکنون به فکر پیک سایی تابستان و مدیریت مصرف در روزهای پرمصرف گرم سال ۱۴۰۰ بوده و تجربه سال‌های گذشته نشان داده که در بخش تأمین برق، اگر برنامه‌های پیک سایی به‌درستی پیش رود و مردم نیز در مدیریت مصرف همکاری کنند، می‌توان انتظار داشت که تابستان با خاموشی‌های گسترده مواجه نشویم، اگرچه احتمال خاموشی‌های پراکنده در تابستان ۱۴۰۰ دور از انتظار نیست.

اما بحران اصلی را در تأمین همزمان گاز و برق پاییز و زمستان خواهیم داشت. اگر مصرف گاز و برق در زمستان ۱۴۰۰ نسبت به زمستان ۱۳۹۹ رشدی ۱۰ درصدی را تجربه کند، مصرف گاز بخش خانگی و تجاری از مرز ۷۰۰ میلیون مترمکعب خواهد گذشت و برای رسیدن گاز بدون قطعی و افت فشار به بخش خانگی، تأمین سوخت نیروگاهی با محدودیت جدی مواجه می‌شود.

در زمستان سال جاری پیک مصرف برق به ۴۰ هزار مگاوات رسید و با محدودیت در سوخت‌رسانی به نیروگاه‌ها، شاهد قطع برق در برخی روزهای زمستان بودیم. حال اگر پیک مصرف برق در زمستان ۱۴۰۰ با رشد ۱۰ درصدی به ۴۴ هزار مگاوات برسد و محدودیت در تأمین سوخت نیروگاه‌ها بیشتر از سال جاری شود، خاموشی در زمستان ۱۴۰۰ و یا حتی افت فشار و قطعی گاز دور از انتظار نیست.

در خصوص بنزین نیز در سال ۱۴۰۰، پیش‌بینی بازگشت مصرف به مرز ۱۰۰ میلیون لیتر در روز، می‌تواند محقق شود؛ که با توجه به ظرفیت تولید بنزین در کشور، رسیدن به متوسط مصرف ۱۰۰ میلیون لیتری، به معنای کاهش شدید صادرات بنزین خواهد بود.

با فرض ادامه شرایط سال ۹۹ ازنظر رشد مصرف ناشی از شیوع کرونا، حداقل رشد ۱۰ درصدی در مصرف گاز و برق پیش‌بینی می‌شود که اگر از امروز فکری برای شرایط تأمین انرژی اولیه کشور در سال آینده نشود، ممکن است در روزهای سرد سال بین آبان تا بهمن‌ماه، معادل ۲۰ میلیون لیتر در روز در تأمین انرژی اولیه (گاز و فرآورده نفتی) با کمبود مواجه شویم که در صورت قرار گرفتن در چنین شرایطی، تنها با واردات فرآورده‌های نفتی یا گاز می‌توان کشور را از خاموشی و قطع گاز نجات داد.

اما اگر شیوع و دربگیری ویروس کرونا تا پیش از زمستان ۱۴۰۰ متوقف شود، بخشی از رشد ۲۵ درصدی مصرف گاز و برق کشور که در سال ۹۹ نسبت به سال ۹۸ شاهد آن بودیم، کاسته شده و افزایش مصرف گاز و برق در سال آینده موجب می‌شود سالی شبیه به سال جاری در زمستان سال بعد داشته باشیم.

درمجموع شرایط تأمین انرژی در سال ۱۴۰۰ چه در تابستان ازنظر تأمین و مصرف آب و برق و چه در زمستان ازنظر تأمین گاز و تأمین سوخت موردنیاز برای تولید برق، در صورت ادامه شرایط کرونا، چالش‌برانگیز و در صورت عدم ادامه شرایط کرونا، سربه‌سر با ظرفیت عملی تولید در روزهای پیک خواهد بود که این شرایط با توجه به تغییر دولت در میانه‌سال ۱۴۰۰، از هم‌اکنون نیازمند برنامه‌ریزی با در نظر گرفتن تمام سناریوهای ممکن است تا در سال ۱۴۰۰ در تابستان شاهد قطع آب و قطع برق و در زمستان شاهد قطع گاز و قطع برق نباشیم.

منبع: تسنیم