وبلاگ مقالات

موضوع تشکیل وزارت انرژی زوایای مختلفی داشته و به بررسی‌های زیادی نیازمند است. این موضوع از گذشته مطرح‌شده و با توجه به ظرفیت‌های دو وزارتخانه و ساختار آن از گذشته، ادغام این دو شرایط سختی دارد.

سال‌هاست که زمزمه‌های ادغام دو وزارتخانه نفت و نیرو به گوش می‌رسد، این زمزمه‌ها از جایی قوت گرفت که بیژن زنگنه وزیر نفت، در ششمین کنگره راهبردی و نمایشگاه نفت و نیرو اظهار داشت: من درگذشته مخالف ادغام وزارتخانه‌های نفت و نیرو بودم، اما امروز این کار را لازم و ضروری می‌دانم به‌ویژه این روزها که کمبود انرژی اولیه یا اسراف انرژی اولیه را در کشور شاهد هستیم، ضرورت ادغام نفت و نیرو و تشکیل وزارت انرژی بیش از گذشته مشهود است.

زنگنه اظهار کرد: نفت و نیرو باید یکپارچه باشند؛ من مدت‌ها با آن مخالف بودم، اما ضروری است آن‌ها یکپارچه باشند. در دولت سیزدهم بهتر است وزارت انرژی داشته باشیم. تشکیل وزارت انرژی انجام‌شدنی است و مجلس شورای اسلامی می‌تواند در این زمینه اقدام کند.

درواقع وزیر نفت با تغییر ۱۸۰ درجه‌ای مواضع قبلی، خواهان ادغام وزارت نفت و نیرو و تشکیل وزارت انرژی در دولت بعدی شد.

اما سؤالی که ذهن‌ها را به خود مشغول می‌کند، این است که چه اتفاقی باعث شد تا بیژن زنگنه پس از سال‌ها مخالفت، به یک‌باره تبدیل به موافق تشکیل وزارت انرژی شود؟ چرا باوجوداینکه یکی از محورهای مهم برنامه سوم توسعه اقتصادی کشور، ادغام دو وزارتخانه نفت و نیرو بود، اما تاکنون این اتفاق رخ نداده است؟

چند ماه گذشته مرادی، نایب‌رئیس کمیسیون انرژی مجلس بیان کرد: با توجه به اینکه دو وزارتخانه نفت و انرژی در بسیاری از موارد موازی کاری انجام می‌دهند به همین دلیل این دو وزارتخانه با یکدیگر ادغام می‌شوند.

احمد مرادی اظهار کرد: ما در کمیسیون انرژی مجلس ارتباط مستقیمی هم با وزارت نیرو و هم وزارت نفت داریم و هرکدام از این وزارتخانه‌ها می‌توانند نقش اساسی در تولید داشته باشند.

وزرای نفت و نیرو هیچ‌گاه مخالف ادغام این دو وزارتخانه نبودند.

هوشنگ فلاحتیان، معاون وزیر نفت در امور برنامه‌ریزی، درباره اظهارات اخیر وزیر نفت پیرامون موافقت با تشکیل وزارت انرژی بیان کرد: من فکر می‌کنم اگر مدیریت بخش انرژی کشور یکپارچه باشد، حتماً نتایج بهتری حاصل خواهد شد و یک نفر پاسخگوی این خواهد بود که در این بخش چه مسائلی می‌گذرد و کشور به‌ویژه در بحث بهینه‌سازی مصرف انرژی باید به کجا برود.

او گفت: با توجه به روند افزایش مصرف انرژی در بخش‌های مختلف، بهینه‌سازی دیگر یک انتخاب نیست بلکه یک الزام در کشور ماست. در قوانین برنامه توسعه سال‌های گذشته بر این موضوع تأکید شده منتهی بسته به شرایط کشور، در یک مقطعی از اولویت خارج‌شده است.

فلاحتیان تصریح کرد: تا جایی که به خاطر دارم، هیچ‌گاه وزرای نیرو و نفت به‌صورت جدی با تشکیل وزارت انرژی مخالف نبودند و همیشه می‌گفتند که شرایط برای این کار فراهم نیست.

او بیان کرد: بنابراین اینکه می‌بینیم علی‌رغم اینکه پایان کار دولت است، اما وزیر نفت به‌عنوان تکلیف خود، نظریه تخصصی خودش را برای الزامی بودن وزارت انرژی بعدازاین سال‌ها ارائه می‌کند، مسئله کوچکی نیست.

معاون برنامه‌ریزی وزیر نفت گفت: فردی بااین‌همه تجربه وزارت در شرایطی که نفعی به خودش نمی‌رسد، نظر تخصصی‌اش را اعلام کرده است. می‌دانیم که کار دولت در حال تمام شدن است و مسئولان دیگری در این بخش مشغول به‌کار می‌شوند و آقای زنگنه حتماً از روی احساس تکلیف این نظر را بیان کرده است. باید این را به فال نیک گرفت که یک نفر احساس مسئولیت کرده و نظریه کارشناسی و تخصصی‌اش را در این حوزه اعلام می‌کند.

درحالی‌که پس از سال‌ها، بیژن زنگنه وزیر نفت با موضوع ادغام وزارتخانه‌های نفت و نیرو موافقت کرده، این بار رضا اردکانیان، وزیر نیرو با حضور در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری ۱۱ بهمن‌ماه، مخالفت خود با این موضوع را اعلام کرد.

وزیر نیرو مخالف ادغام دو وزارتخانه

اردکانیان دراین‌باره بیان کرد: در فصل سرما وقتی به مشکل کمبود سوخت برخورد می‌کنیم، رفتن به سراغ چنین راه‌حل‌هایی بیشتر آدرس غلط دادن است، الان فرصتی فراهم‌شده تا توجه ما به موضوع مهم اصلاح مصرف انرژی در کشور جلب شود؛ بنابراین ما به‌عنوان مسئولان، مردم به‌عنوان مصرف‌کنندگان و رسانه در حوزه آگاهی بخشی، باید توجه ویژه‌ای به اصلاح مصرف انرژی داشته باشیم.

او کنایه‌ای هم به موافقان تشکیل وزارت انرژی زد و گفت: طرح کردن چنین راحت‌الحلقوم‌هایی، آدرس غلط دادن است! درباره ادغام و تفکیک وزارت صمت نیز این مسائل را داشتیم. اکنون برای تشکیل وزارت انرژی، یکی دو سالی است که دولت و مجلس صحبت‌هایی دارند. وزارت انرژی در کشور یک بار تأسیس شد، اما جواب نگرفتیم، سال ۵۳ یک وزارت آب و برق، یک شرکت ملی نفت و یک سازمان انرژی اتمی داشتیم که برخی راهکار مدیریت بهتر آن‌ها را ادغام کردن می‌دانستند و این کار انجام شد، ولی وقتی دیدند نتیجه‌ای نداشت، دوباره آن را تفکیک کردند.

ارزیابی‌ها حاکی از آن است که تغییرات شکلی و ساختاری در نظام حکمرانی انرژی به‌تنهایی موجب بهبود شرایط فعلی کشور نخواهد شد. بازوی مطالعاتی قوه مقننه به‌عنوان نخستین نهاد خارج از دولت، از سال ۹۰ درباره ادغام وزارتخانه‌های نیرو و نفت گزارش‌های رسمی و متعددی را منتشر کرده که سرفصل نتایج تمام این پژوهش‌ها این موضوع را نشانه می‌گیرد که تشکیل وزارت انرژی اقدامی ضروری است.

ایجاد متولی مشخص در بخش کلان انرژی کشور، عرضه همزمان برق و گاز در نقاط مختلف کشور، توسعه فناوری‌های تولید پراکنده انرژی (DG)  و تولید همزمان برق، حرارت و سرما (CCHP)، برقی کردن چاه‌های آب کشاورزی، بهبود راندمان نیروگاه‌های حرارتی، مدیریت نحوه تأمین سوخت موردنیاز نیروگاه‌های حرارتی در فصول سرد سال، افزایش تمرکز در برنامه‌ها و سیاست‌های انرژی، تقویت وزارت نفت با ادغام بخش برق در آن، تقویت نیروی انسانی، استقلال مالی وزارت نفت، حذف سازمان‌های مشابه و موازی در وزارتخانه‌ها و افزایش کیفیت تحقیقات حوزه انرژی.

تشکیل وزارت انرژی مزایای بسیاری با خود به همراه دارد، اما استفاده از این مزایا نیاز به الزاماتی دارد و درصورتی‌که الزامات تشکیل وزارت انرژی رعایت نشود، بهره‌گیری از مزایای آن در هاله‌ای از ابهام خواهد بود.  بااین‌حال، کاهش وابستگی مستقیم بودجه‌ای دولت به درآمدهای حاصل از فروش انرژی، جدایی حکمرانی و تصدی‌گری، تشکیل نظام جامع اطلاعاتی شفاف در بخش نفت و برق، حل شرایط بحرانی صنعت برق قبل از ادغام و توانایی سیاست‌گذاری و تنظیم‌گری از مهم‌ترین مواردی است که الزام تشکیل وزارت انرژی را بیش‌ازپیش نمایان می‌کند.

در یک نتیجه‌گیری کلی باید عنوان کرد وجود یک نهاد که توان فنی، کارشناسی، اطلاعاتی و مالی مناسب برای نظارت و تنظیم‌گری صنعت نفت یا برق را داشته باشد، بر تأسیس وزارت انرژی مقدم است. این در حالی است که دو وزارتخانه فعلی کاملاً متصدی بوده و از توان کافی و ابزار مناسب برای تنظیم‌گری و سیاست‌گذاری برخوردار نیستند. پس، ابتدا باید این نهاد در هر دو وزارتخانه به‌صورت جداگانه ایجاد شود. سپس، بخش برق وزارت نیرو در وزارت نفت ادغام شود. با ادامه شرایط کنونی، اگر وزارت انرژی نیز تشکیل شود، نمی‌تواند وظایف تنظیم‌گری خود را انجام دهد.

منبع: پول نیوز