وبلاگ مقالات

چندی پیش وزیر نفت تشکیل وزارت انرژی را کاری شدنی و راهکاری برای حل مشکلات موجود اعلام کرد که چندان مورد موافقت وزیر نیرو قرار نگرفت، آن‌طور که کارشناسان نیز می‌گویند انجام این کار ابتدا نیاز به اصلاحات ساختاری دارد تا بتوان نتیجه مناسب را دریافت کرد.

مسئله ادغام صنعت برق با وزارت نفت در ایران از سال‌های گذشته دائما مطرح بوده است. پیش از انقلاب اسلامی هم به‌جای وزارت نیرو، وزارت آب و برق وجود داشت؛ اما در سال ۱۳۵۳ در مجلس شورای اسلامی وقت، تصمیم گرفته شد وزارت آب و برق تبدیل به وزارت انرژی شود؛ به این معنا که یک تشکیلات مستقلی برای نفت و گاز فعال شود و علاوه بر آن یک وزارتخانه نیز مسائل کلی انرژی را به‌اضافه تصدی بخش آب و برق عهده‌دار شود.

این ایده در سال‌های قبل نیز در دولت‌های گذشته مکرراً مطرح‌شده که وزارت نیرو و وزارت نفت در یک ساختار ادغام شوند، اما هر بار که این موضوع مطرح‌شده است، با استدلال‌های صورت گرفته در دولت و مجلس درنهایت مقررشده این تصمیم اتخاذ نشود و همچنان دو تشکیلات، یکی برای برق و آب و دیگری برای نفت و گاز، مجزا از هم به‌کارشان ادامه دهند.

درواقع موضوع تشکیل وزارت انرژی به برنامه سوم توسعه کشور بازمی‌گردد که در راستای کوچک کردن و تمرکز سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی در بخش انرژی کشور مطرح‌شده بود، اما تا به امروز این موضوع اجرایی نشد، به‌تازگی بیژن زنگنه - وزیر نفت مجدداً زمزمه ایجاد وزارت انرژی را مطرح و اعلام کرد: تشکیل وزارت انرژی انجام‌شدنی است و مجلس شورای اسلامی می‌تواند در این زمینه اقدام کند.

این صحبت‌ها در حالی است که رضا اردکانیان- وزیر نیرو معتقد است به یک شرط، این کار شدنی است که تمامی ادغام‌ها و انتزاع‌هایی که در این ۴۰ سال انجام‌شده، ببینیم به اهداف خود رسیده است یا نه. در مقام کارشناسی، بحث پرداختن به وزارت انرژی را وارد می‌دانم، اما وقتی در فصل سرما به مشکل کمبود سوخت برخورد می‌کنیم رفتن به سراغ چنین راه‌حل‌هایی را بیشتر آدرس دادن‌های غلط می‌دانم.

وی بابیان اینکه اکنون‌که فرصتی فراهم می‌شود تا توجه مسئولان، مردم و رسانه، به موضوع مهم اصلاح مصرف انرژی در کشور جلب شود، چنین راحت‌الحلقوم‌هایی را طرح کردن و ذهن‌ها را متوجه این کردن که اگر سه وزارتخانه یکی شود مسئله حل می‌شود به نظرم مقداری آدرس غلط دادن است، گفت: یکی از بحث‌های روز تفکیک بخش بازرگانی از وزارت صمت است، یکی دو سالی هم است که در این رابطه مجلس و دولت با هم‌صحبت می‌کنند.

به گفته وزیر نیرو یک روزی این دو وزارتخانه از هم جدا بودند و عده زیادی استدلال کردند که راه‌حل صنعت، معدن، تجارت و بازرگانی ادغام است. وزارت انرژی هم یک بار در کشور تأسیس شد و جوابی نگرفتیم که مربوط به سال ۵۳ است. در آن سال وزارتی به نام آب و برق، شرکت ملی نفت و سازمان انرژی اتمی داشتیم. این تدبیر اندیشیده شد که وزارت انرژی تأسیس شود که این کار هم انجام شد، اما انرژی به نیرو ترجمه شد، قانون تأسیس وزارت نیرو، هم شامل آب و هم برق است. مسئله ما، پیچیده‌تر و راه‌حل آن چندوجهی‌تر از این است که با طرح چنین مسئله‌ای فرصت را از دست بدهیم.

کارشناسان چه می‌گویند؟

دراین‌باره مرتضی بهروزی فر - کارشناس ارشد حوزه انرژی گفت: اگر سیاست‌های انرژی در یک بخش متمرکز باشد، قطعاً بهتر است، اما باید به این مسئله توجه کرد که وزارتخانه‌ای که تا این حد گسترده شود، نیازمند فراهم کردن زیرساخت و ایجاد سازوکارهایی است و از همه مهم‌تر، وزارتخانه باید تنها سیاست‌گذاری کند و اصل ۴۴ به دنبال خصوصی‌سازی نیروگاه‌ها است.

وی بابیان اینکه باید تمام بخش‌ها در اختیار وزارتخانه باشد و بتواند سیاست‌گذاری کند، اما در کشور ما این مسئله چندان رعایت نشده است، اظهار کرد: اینکه گمان شود حل کردن مشکلات ساختاری صرفاً با ادغام دو وزارتخانه محقق می‌شود، حداقل تاکنون نشان دادیم که نه ادغام‌ها و نه تفکیک‌ها منطقی نبوده لذا نمی‌توان به نتایج مثبت اجرای این طرح امید داشت.

این کارشناس ارشد حوزه انرژی با تأکید بر اینکه انتظار نمی‌رود که مشکلات صرفاً با این اتفاق برطرف شود و باید این موضوع را نیز در نظر گرفت که چنین وزارتخانه بزرگی تبدیل به یک دولت می‌شود و بعید است این ادغام اتفاق بیفتد، تصریح کرد: بخش عمده‌ای از کارشناسان چندان موافق اجرای چنین طرحی نیستند.

بهروزی فر بابیان اینکه مشکلات ساختاری ابتدا باید برطرف شود، اظهار کرد: ادغام و تفکیک نه تنها مشکلات را در سال‌های اخیر کمتر نکرده بلکه مشکلات جدیدی را به وجود آورده است، بهتر است قبل از اجرای هر طرحی جنبه‌های کارشناسی آن دیده شود و بعد به دنبال اجرای آن رفت.

منبع: ایسنا